Gaat de wereld naar de knoppen?

‘De levensverwachting is gestegen, van dertig jaar in het jaar 1800 naar meer dan zeventig jaar nu.’

‘Kindersterfte is spectaculair gedaald.’

‘Armoede is gedaald: van 90 procent van de bevolking naar minder dan 10 procent.’

‘In onze contreien liep je in de vijftiende, zestiende eeuw vijftig keer méér kans om vermoord te worden.’

Welkom in de optimistische wereld van wetenschapsfilosoof Maarten Boudry, die vanwege zijn boek ‘Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat’ in Buitenhof debatteerde met schrijver en filosoof Philip Huff. ‘Als je één moment zou kunnen kiezen waarop je zou mogen leven, zou je precies vandaag kiezen’, zegt Boudry. ‘En dan pas gisteren, en daarna eergisteren.’

Boudry heeft drie wetten opgesteld die moeten verklaren waarom we zo’n somber wereldbeeld hebben. Zo is er de Wet van de onzichtbaarheid van de vooruitgang: dingen die slecht gaan (aanslagen, tsunami’s) vallen nou eenmaal meer op dan dingen die goed gaan. Dan is er de Wet van de snelheid van slecht nieuws: ‘Vroeger werd er veel meer gemoord, geplunderd en verkracht. Alleen kwamen mensen het enkel te weten wanneer het om de hoek gebeurde.’

Behoud van gezeik
De derde wet is de Wet van behoud van gezeik, zo beschrijft Boudry in zijn boek. ‘Die wet wortelt in een psychologisch principe: naarmate we meer vooruitgang boeken, gaan we onze standaarden meer opkrikken. Dan gaan we steeds meer verwachten van de wereld en schrikken we des te harder van misstanden.’

‘Gezeik is de motor van vooruitgang’, reageert Huff. ‘De alarmerde omstandigheden en de uitdagingen waarmee wij geconfronteerd worden, zijn helemáál niet op de voorpagina van een krant te vinden. Ja, de Notre Dame staat in brand, maar het klimaat staat veel te weinig op de voorpagina. Gisteren nog werd bekendgemaakt dat de oceanen veertig procent sneller opwarmen dan verwacht. […] Ik vind het een beetje een goedkope strategie om mensen die zich zorgen maken, aanstellers te noemen.’

Denkfout
Over het klimaat schrijft Boudry in zijn boek: ‘We moeten economische groei loskoppelen van de natuur. Anders gezegd: we moeten onze natuur bevrijden van de economie.’ Economische groei zorgt voor minder armoede, maar dan moeten we daar geen beslag op de natuur voor in rekening brengen.' Ook hier is Huff het niet mee eens: ‘Een denkfout is dat economie niet is ingebed in onze leefomgeving, in onze ecologie. Het medicijn dat Boudry wil voorschrijven is de kwaal: nog meer groei, nog meer afval, nog meer ellende. Maar de afgelopen tweehonderd jaar, die ons ongekende vooruitgang heeft gebracht, heeft een heel duister bonnetje: de volledige verwoesting van onze leefomgeving.’

‘De eeuwen vóór klimaatopwarming waren van doffe ellende en armoede’, reageert Boudry. ‘De eeuwen met klimaatopwarming – na 1800 – waren eeuwen van ongekende welvaart en voorspoed. Het is een neveneffect; omdat we klimaatopwarming hebben, moeten we ons niet beklagen over het feit dat we ooit met de industriële revolutie begonnen zijn.’

Levenskwaliteit
Wat moet er dan wel gebeuren? Minder fossiele brandstoffen, aldus Huff. ‘En dat betekent misschien ook wel een inperking van onze vrijheden en onze levenskwaliteit, in bepaalde opzichten. Dat is een boodschap die niemand wil horen. En daarom schrijft Boudry dit ook niet op.’

Lees/kijk/luister verder
Video: Het hele debat door Hugo Logtenberg (Buitenhof)
Artikel: Wat merkt Menno Bentveld van klimaatverandering (Vroege Vogels)