Waar halen we in de toekomst onze energie vandaan?

Twee ingenieurs (waarvan één oud-fractievoorzitter van de PvdA) over de vraag: waar halen we in de nabije toekomst onze energie vandaan? Spoiler: van alleen zon en wind kunnen we niet leven.

‘Er moet nuchter gekeken worden’, zegt wetenschapsjournalist Simon Rozendaal over het klimaatdebat in Buitenhof . Hij schreef het boek Warme aarde, koel hoofd en gaat in Buitenhof in gesprek met Diederik Samsom (onder meer de voorzitter klimaattafel Gebouwde Omgeving, maar we kennen hem natuurlijk vooral als oud-fractievoorzitter van de PvdA) over de vraag: hoe moeten we in de nabije toekomst aan onze energie komen? ‘Minister Wiebes heeft vorig jaar in de Kamer gezegd dat hij eigenlijk geen aantrekkelijke energiebronnen kent. En daar heeft hij gelijk in: alle energiebronnen zijn onaantrekkelijk’, zegt Rozendaal. Met Samsom gaat hij de keuzes één voor één af.

Zon en wind
SR: ‘Zon, wind en biomassa noemen we groen en duurzaam. Het grote voordeel van zon en wind is dat ze bijna geen CO2 uitstoten. Maar het grote nadeel ervan is dat er bijna geen energie in zit, de energiedichtheid is ontzettend laag. Je hebt dan een enorme oppervlakte nodig aan zon en wind en biomassa.’

DS: ‘Dat laatste is niet zo relevant als je oppervlakte tot je beschikking hebt. Want we hebben 150 miljoen vierkante kilometer op aarde, als we de zee uitsluiten. En de zee kun je ook nog ontwikkelen – kijk naar windenergie. We hebben ongeveer 0,2 promille van dat oppervlak nodig, dat is bijvoorbeeld 2 procent van de woestijn op aarde.’

SR: ‘Zon en wind heeft enorme impact op natuur, dieren en vogels. Er blijft ontzettend veel moeilijk hanteerbaar, deels chemisch afval over. Er zitten giftige stoffen in zonnepanelen, de wieken van molens zijn gemaakt van aardolie.’

DS: 'Als je met zon- en windenergie een deuk in een pakje boter wil slaan, moet het nog met een factor dertig groeien ten opzichte van vandaag. Zonne-energie is de afgelopen twintig jaar op de wereld met een factor duizend gegroeid. Als je vijftien tot twintig procent per jaar groeit – dat is op dit moment het geval –, en je houdt dat twintig jaar vol, dan bén je er. Het kan dus wel, maar makkelijk is het zeker niet. En het is ook niet voldoende, daarin ben ik het eens met Rozendaal. Zon en wind alleen gaat het niet redden.’

Gas
SR: ‘Aardgas is – mits het goed gewonnen wordt – een tamelijk koolstofarme fossiele energiebron. Aardgas is niet de vijand. Steenkool is de vijand. Aardgas kan in de wereld helpen om steenkool terug te dringen. Dat moeten we doen.’

DS: ‘Een woning met gas verwarmen is eigenlijk ook een hele zotte bezigheid. Gas is zo’n hoogwaardige energiebron; je kunt met gas 1500 graden maken. Daarmee verwarm je dan je huis naar twintig graden. Dat is natuurlijk ook heel zonde. Onze gebouwde omgeving gaan we dus de komende dertig jaar anders opwarmen dan met gas. Ik denk dat je gas nog lang nodig zult hebben voor bepaalde toepassingen in de industrie en het maken van spullen – gas is ook een grondstof.’

Biomassa
DS: ‘Als je de bomen sneller omhakt dan je ze neerzet, dan ben je achteruit aan het boeren. We hebben juist meer bomen nodig, vanwege dat klimaatvraagstuk. Bomen helpen enorm tegen de opwarming van de aarde.’

SR: ‘De milieubeweging heeft een kanteling gemaakt wat betreft biomassa; vroeger zag de beweging biomassa als groen, nu niet meer. Datzelfde gaat binnen tien jaar gebeuren met zon en wind.’

Kernenergie
DS: ‘Er wordt nog steeds ongelofelijk veel geld geïnvesteerd in kerntechnologie. Dat is ooit begonnen met de wens om een wapen te ontwikkelen, en ik kan je verzekeren: dat maakt een hoop geld los. Er is in geen enkele energiebron zoveel geïnvesteerd. Het zou best kunnen dat er een nieuwe generatie kernreactoren komt die ons over twintig, dertig jaar een nieuwe energiebron gaat bieden. Met thoriumcentrales heb je geen ontploffingsgevaar en veel minder kernafval. Het grote probleem blijft: het is best ingewikkeld. Het is alsof je een pakje boter aansnijdt met een kettingzaag. Het gaat wel goed, maar je hebt een enorme bende in je keuken. Voordat we dat onder de knie hebben – dat duurt nog wel even.’

SR: ‘We hebben kernenergie nodig. En niet alleen de nieuwe kernenergie, ook de oude. Kernenergie zoals die nu is. Niet aantrekkelijk, het was mooier geweest als er geen kernafval overblijft. Van alle onaantrekkelijke energiebronnen is kernenergie, zelfs de oude kernenergie, het minst onaantrekkelijk. Het is veilig, allerlei wetenschappelijke studies hebben dat uitgewezen: zelfs de oude kernenergie is even veilig als zon en wind.’

DS: 'In de westerse samenleving staat veiligheid voorop. Terecht, dat hoort bij welvaart. In de wedloop naar een steeds veiligere samenleving hebben kerncentrales verloren. Er worden in Europa nu drie kerncentrales gebouwd, maar je kunt je afvragen of ze ooit worden afgebouwd. Want die jongens horen tijdens het storten van een meter beton dat er nog een meter bij moet.’

Kijk/lees/luister verder
Video: Klimaatontkenning en klimaathysterie (het gesprek met Rozendaal en Samsom, Buitenhof)