‘Waarom zei je geen nee?’

‘Waarom zei je geen nee?’ Het is een vraag die Miranda, slachtoffer van seksueel misbruik, vaker krijgt. In Ik durf het bijna niet te vragen geven zij en vijf andere slachtoffers antwoord op die vraag.

‘Ja, als het zo simpel was, dan had ik hier niet gezeten’, aldus Ellen. Rik overwoog heel vaak om ‘nee’ te zeggen. ‘Op het moment dat ik dacht dat ik het zou zeggen, durfde ik het toch niet. Dan liet ik het toch maar gebeuren.’ Miranda: ‘Tot mijn veertiende heb ik eigenlijk niet doorgehad dat het niet hoorde dat mijn opa aan mij zat. Rond je veertiende ga je naar de eerste klas van de middelbare school. Dan krijg je biologieles. Ik had een docent die tegen mij zei: niemand, ook geen bekende, mag zomaar aan je komen. Knoop dat goed in je oren. Vanaf dat moment begon ik pas in te zien: hee, wat hier gebeurt, dat hoort eigenlijk helemaal niet.’

Rinke: ‘Het was ook geen 'ja'. Dat is ook de andere kant. Het was het begin van een soort bevriezing ofzo.’ Dat ervoer ook Renald. ‘Op het moment dat je verstijfd raakt, perplex bent omdat iemand opeens aan je zit – dan kan het heel moeilijk zijn om direct 'nee' te zeggen.’ Deze twee ervaringen komen overeen met die van het slachtoffer dat in de Zembla-documentaire ‘Verstijfd van angst’ aan het woord kwam; jarenlang worstelde zij met het feit dat ze niet had geprotesteerd. ‘Ik zei niks. Ik deed wat hij wilde dat ik deed. Ik heb hem niet met mijn armen weggeduwd – wat ik in mijn hoofd misschien wél had gewild.’

Het is een reactie die vaak voorkomt. ‘Zo’n zeventig procent van de acute verkrachtingsslachtoffers doet niks of werkt mee', zegt klinisch psycholoog (en oprichter van het Centrum Seksueel Geweld) Iva Bicanic in de Zembla-documentaire. ’Wij horen in de verhalen vaak terug dat mensen niks hebben gedaan of zelfs mee hebben gewerkt. En dat is ook in lijn met het onderzoek dat er is over verlammen tijdens verkrachting. Of je verlamd voelen. Het kan iedereen overkomen; het is een automatische reactie van je lichaam. Het is een overlevingsreactie. Dat is ook wat veel slachtoffers dan zeggen als ze terugkijken: liever verkracht dan dood.’

Een van de geïnterviewden in deze aflevering van Ik durf het bijna niet te vragen, Claudia, sprak ook in de aftertalk van het BNNVARA-vierluik Misbruikt . Ze gaf antwoord op kijkersvragen namens Project Speak Now, een stichting die zich inzet om het taboe rond seksueel geweld te doorbreken.

Kijk/lees/luister verder:
Video: de Aftertalk van Misbruikt, met vragen van kijkers (NPO3.nl)
Artikel: Misbruikt – meest gestelde vragen (NPO3.nl)
Artikel: Wat gebeurt er in je lichaam tijdens een bevriezingsreactie?